Ürtiker Nedir, Belirtileri Nelerdir?

Ürtiker olarak da bilinen kurdeşen, yaşamları boyunca insanların yaklaşık ’sini etkiler. Birçok madde veya durum tarafından tetiklenebilir ve genellikle kırmızı, deriden kabarık, kaşıntılı plaklar şeklinde görülür. Kaşıntı hafif ila şiddetli olabilir. Çıkan bir lezyon 24 saat içerisinde kaybulur, fakat başka alanlarda yeni lezyonlar çıkabilir

Kısa süreli yani akut ürtiker tabiri, 6 haftadan daha kısa süren tablolar için kullanılır. En sık gıdalar, ilaçlar, enfeksiyonlar, böcek ısırıkları ile gelişir. Diğer etkenler basınç, soğuk hava ve ve güneş ışığıdır.

Uzun süreli yani kronik ürtiker, 6 haftayı geçen durumlar için kullanılır. Ürtikere özgün herhangi bir test olmaması nedeniyle, etkeni saptamak için ayrıntılı tıbbi öykü alma ve ayrıntılı muayene gereklidir.

Anjioödem, boğazda herhangi bir şişlik veya nefes almayı kısıtlayan diğer semptomlar, dudak , göz kapağı, el-ayak ve genital bölge şişlikleri, acilen bakım gerektirir, çünkü yaşamı tehdit edebilir

Eğer çok sık tekrar eden inatçı bir ürtiker tablosu var ise ve doktorunuz alerjiden şüphelendi ise prick test yapılabilir. Bu testlerde sıklıkla 20-30 alerji etkeni bulunur. Yani “ bir alerji testi yaptırayım, neye karşı alerjim var, neye karşı yok” şeklinde bir tabir kesinlikle yanlıştır. Çünkü alerji testinde etrafta en çok rastlanan solunum yolu ile giren ajanlar veya en sık alerji yapan gıdalar kullanılır. Üstelik prick test sonucu 0 güvenilir değildir. Test size yol göstermek içindir. Örneğin test sonucu kakao alerjisi çıktı fakat kakaolu bir şey tükettiğinizde ürtiker tabloso oluşmuyorsa test sonucu dikkate alınmaz.

Ayrıca güneş ışığı, sıcak, soğuk, basınç, vibrasyon, egzersiz de ürtikere neden olabilir. Bu ürtikerin adı “fiziksel ürtikerdir”

Teşhis

Bazı durumlarda, tetikleyici nettir, bir kişi fıstık veya karides yiyorsa ve kısa bir süre içinde kabartılar oluşuyorsa, tetikleyiciden kaçınmak gerekir. Diğer durumlar, hem hasta hem de hekim tarafından dedektif gibi çalışmayı gerektirir, çünkü birçok olası sebep vardır. Bazen neden tespit edilemez.

Altı haftadan daha kısa süre devam eden ürtikerde, yani akut ürtikerde genellikle tetkik gerekmez. Bir gıda alerjisinden şüpheleniliyorsa, ne yediğinizi takip etmeyi düşünün. Bu, yediğiniz şeyler ile ürtiker arasında bir bağlantı olup olmadığını keşfetmenize yardımcı olacaktır. İnfeksiyon belirtileri varsa doktorunuz ona yönelik tetkikler ister, ilaç alımına bağlı bir tablo ise şüpheli ilacı kesmek gerekir

Tablo 6 haftadan daha uzun sürüyorsa yani kronik ürtiker ise, doktorunuz sizin ve ailenizin tıbbi geçmişi, evde ve işte maruz kaldığınız maddeleri, evcil hayvanları veya diğer hayvanları ve son zamanlarda aldığınız ilaçları inceleyecektir. Bir yemek günlüğü tutuyorsanız, doktorunuzla paylaşın.

Doktor, ürtikerin nedenini belirlemek için cilt testleri, kan testleri ve idrar testleri yapmak isteyebilir. Belirli bir gıda ürünü şüpheli tetikleyici ise, tanıyı doğrulamak için cilt testi veya kan testi yapabilir. Tetikleyici belirlendikten sonra, muhtemelen bu yiyecek ve ürünlerden kaçınmanız önerilir. Bir ilaçtan tetikleyici olarak şüpheleniliyorsa, doktorunuz benzer testler yapabilir ve tanıyı doğrulamak için bir ilacı kullandırtabilir. Kronik ürtikerin nedenini tanımlamak genellikle zordur. Bu tablodan genellikle stres ve otoimmün hastalıklar sorumludur

Sıklıkla ürtiker sebepleri;

Bazı yiyecekler (çilek, muz, kivi, fıstık, yumurta, fındık ve kabuklu deniz ürünleri)

• Antibiyotikler (özellikle penisilin ve sülfa), aspirin ve ibuprofen gibi ilaçlar
• Böcek sokmaları
• Basınç, soğuk, ısı, egzersiz veya güneşe maruz kalma gibi fiziksel uyarıcılar
• Lateks
• Kan nakilleri
• İdrar yolu enfeksiyonları ve boğaz enfeksiyonu gibi bakteriyel enfeksiyonlar
• Soğuk algınlığı, enfeksiyöz mononükleoz ve hepatit gibi viral enfeksiyonlar
• Evde beslenen hayvan
• Polen
• Zehirli meşe ve zehirli sarmaşık gibi bazı bitkiler

Tedavide ne yapılmalıdır?

Öncelikle neden tesbit edilmeye çalışılmalıdır. Ürtikerin nedeni tespit edilebilirse, en iyi tedavi tetikleyiciden kaçınmak veya tetikleyiciyi ortadan kaldırmaktır:

• • Gıdalar: Belirtilerinize neden olduğu tespit edilen yiyecekleri yemeyin.
• • Sürtünme veya çizilme: Sert sabunlardan kaçının. Sık banyo yapmak kaşınmayı azaltabilir, faydalıdır. Fakat sıcak su arttırır.
• • Sabit basınç: Sıkı kıyafetlerden kaçının. Gevşek kıyafetler giyerek rahatlayabilirsiniz.
• • Sıcaklık: Soğuğa maruz kaldığınızda ürtiker geliştirirseniz, soğuk suda yıkanmayın ve daima bir epinefrin otomatik enjektörü taşıyın. Soğuk havaya maruz kalmaktan kaçının ve soğuk havalarda burnunuzun ve ağzınızın etrafını sarmak için bir eşarp kullanın. Soğukta kalmanız gerekiyorsa, sıcak giysiler giyin.
• • Güneşe maruz kalma: Koruyucu kıyafetler giyin ve güneş koruyucu uygulayın.
• • İlaçlar: Belirli bir ilacın neden olduğundan şüphelenirseniz hemen doktorunuza veya eczacınıza bildirin.

Antihistaminikler, reçetesiz veya reçetesiz olarak kullanılabilir ve ürtiker için sıklıkla tavsiye edilen tedavidir. Ciltte bulunan ve kimyasallar dahil olmak üzere alerjiye neden olabilecek bir kimyasal olan histaminin etkisini engelleyerek çalışırlar. Etkili ve uzun ömürlüdürler, günde bir iki kez alınabilirler Doktorunuz, kabartıları tedavi etmek için iki veya üç antihistaminik kombinasyonun yanı sıra semptomları hafifletmek için soğuk kompresler de tavsiye edebilir.

Şiddetli ürtiker atakları, semptomların şiddetini azaltabilen bir kortikosteroid tedavisi gerektirebilir.

Eğer diliniz veya dudaklarınız şişiyorsa veya nefes almakta zorlanıyorsanız, doktorunuz her zaman elinizin altında bulunması için epinefrin (adrenalin) oto enjektörü reçete edebilir. Bunlar, anafilaksinin erken belirtileri olabilir, potansiyel olarak ölümcül bir alerjik reaksiyon olup, nefes almayı bozar ve vücudu şoka sokabilir. Anafilaksi için tek tedavi epinefrindir. Eğer ürtiker geliştirirseniz ve enjektörünüz yakınınızda değilse ya da otomatik enjektörün kullanılması semptomların derhal iyileşmesine neden olmazsa, derhal bir acil servise gidin. Otomatik enjektör kullandıktan sonra da acil servise gitmelisiniz.