Soğuk Ürtikerine Dikkat!

Yazın bitişiyle birlikte insanlar havaların serinlemesinden etkilenmeye başlarken, özellikle kış geldiğinde ev ve diğer kapalı ortamların sıcak, dışarısının ise çok soğuk olması çok çeşitli sağlık sorunlarına sebep olur. Herkesin bağışıklık sisteminin direnci, gücü farklı olmasına paralel olarak soğuktan ya da hava değişiminden etkilenme oranı da farklılık gösterir. Soğuk hava herkesi olumsuz etkiler, ancak bazılarının en çok elleri üşürken, bir diğerinin yüzü, başkasının ise ayakları buz gibi olur. Ancak gerçek şu ki, vücudun kıştan en çok etkilenen yeri, dış ortamdaki hava ile sürekli temas halinde olan deridir.

Havanın soğuk ve kuru olması, bir de yanında sert rüzgarlar esmesi öncelikle yüzü, burnu, kulakları ve elleri üşütür, soğutur. Önlem alınmaz ve korunmazsa soğuk hava ile direkt olarak temas eden yerler zamanla kızarmaya, hatta kaşınmaya ve yanmaya başlar. Bunlar genelde normal karşılanır ve pek çok kişide sıradan şekilde görülürken, bazı kişilerin derisi soğukta birtakım anormal reaksiyonlar gösterebilir. İşte bu normal dışı tepkilerden birisi “soğuk ürtikeri”, yani “soğuk alerjisidir.”

Soğuk ürtikeri (soğuk alerjisi)

Soğuk ürtikeri, soğuk alerjisi ya da bir diğer adıyla kurdeşen; kişinin soğuk havaya, kara, yağmura uzun süre maruz kalması durumunda çok sık rastlanan bir rahatsızlıktır. Soğuk hava dışında kişinin soğuk cisimlerle aniden temas etmesi veya çok soğuk yiyecek ve içecekleri tüketmesi sebebiyle de ortaya çıkabiliyor. Soğuk ürtikeri genellikle kişinin aşırı soğuk hava ile doğrudan temas eden yüzde ve ellerde birkaç dakika içinde ortaya çıkıyor.

Soğuk ürtikeri belirtileri nelerdir?

Yukarıda bahsedildiği üzere kişi ani bir soğuk havaya maruz kaldığında deride şiddetli kaşıntı, kızarıklık ve kabarmalar şeklinde belirtiler görülür. Bu belirtiler daha çok deride şiddetli soğuğa maruz kalan kısımlar ısıtıldığında daha da ağır bir şekilde yaşanır. Burada tetikleyici olan hava değişimin kısa sürede yaşanmış olmasıdır.

Soğuk ürtikerinde kişi çok soğuk bir nesneyi tutar tutmaz elinde bir tür kabarma ve şişme olur. Aynı şekilde çok soğuk bir besinin yenmesi durumunda dudaklar şişebilir, kimi zaman da kişinin dili ve boğazı da bu durumdan etkilenebilir. Ancak kişinin çok soğuk bir suda yüzerken yaşadığı gibi vücudunun büyük kısmının soğuğa maruz kalması durumunda ise tansiyon değeri düşer, bayılma ve hatta ölüme kadar gidebilen yaygın reaksiyonlar da yaşanabilir.

Soğuk ürtikeri kimlerde görülür?

Soğuk ürtikeri aniden soğuğa maruz kalan herkeste görülebilmekle birlikte, daha çok gençlerde görülen bir sorundur. Bu bağlamda soğuk ürtikerinden en çok etkilenen yaş grubu 15- 30 yaş olarak bilinir. İlk kez görüldükten sonra genellikle 5 -10 yıl süren soğuk ürtikerinin kendiliğinden geçtiği bilinmektedir. Ancak nadiren de olsa bazı kişilerde ömür boyu sürdüğü de görülmüştür.

Soğuk ürtikeri neden olur?

Soğuk ürtikerine dair yapılan çalışmalar, bu hastaların yaklaşık yüzde 90’ında soğuk ürtikerinin ortaya çıkma nedeninin belli olmadığını göstermektedir. Geriye kalan yüzde 10’luk dilimdeki hastalarda ise buna sebep olan etken kanda bulunan kriyoglobülin ismi verilen ve soğukta çökelme gösteren proteinlerdir.

Kriyoglobülin adlı proteinler; sadece soğuk ürtikerinde değil, bazı enfeksiyonlarda, romatizmal hastalıklarda, bazı lösemi ve lenfoma türlerinde de ortaya çıkabilmektedir. Bazı uzmanlar ise soğuk ürtikerinin sağlam insanlara kan nakli ile geçebileceğini iddia etmekteler.

Soğuk ürtikeri ailesel özellikler de gösterebilir!

Nadir olarak soğuk ürtikerinin bazı ailelerde görülen bir formu da bulunmakta ve buna “ailesel soğuk ürtikeri” adı verilmektedir. Ailesel soğuk ürtikeri genellikle çok küçük yaşlarda belirti verir ve geçmez, ömür boyu devam eder. Bu tür vakalarda ürtiker soğuğa maruz kaldıktan hemen sonra değil, üzerinden birkaç saat geçtikten sonra gelişmektedir. Ailesel soğuk ürtikeri diğerinden biraz daha ciddi semptomlar gösterir ve deride oluşan kabarıklıklar kaşıntılı değil, daha çok ağrılı ve yanmalı olur.

Soğuk ürtikerinden kaynaklanan ataklar genellikle 1-2 gün sürmektedir. Bu ataklar çoğu zaman ateş, titreme, eklem ağrıları, baş dönmesi, baş ağrısı, bulantı gibi çok şiddetli şikayetlerle birlikte görülür ve hastanın günlük yaşamını ciddi anlamda olumsuz etkileyebilir.

Soğuk ürtikeri tanısı nasıl konur?

Soğuk ürtikeri tanısı çok basit bir işlemle gerçekleşir. Belirtiler gözlenen hastaya kesin tanı için buz -küp testi yapılmaktadır. Bunun için bir buz küpü veya 0 – 4 derece arasındaki soğuklukta bir madde deriye 4- 5 dakika süreyle temas ettirilir. Ardından deri hızla ısıtılır ve önce soğuğa, sonra sıcağa maruz kalan derinin kızarıp kızarmadığı ya da şişip şişmediği kontrol edilir. Eğer deri kızarıyor ve şişiyorsa soğuk ürtikeri tanısı kesinleşir. Zaman zaman bazı soğuk ürtikeri vakaları, su ürtikeri ile karıştırılabilir. Oysaki su ürtikeri, kişinin suyla temas ettiği yerlerde kabarmalar olmasıyken, suyun soğuk veya sıcak olmasının bir önemi olmaz.

Soğuk ürtikeri nasıl tedavi edilir?

Pek çok kişinin muztarip olduğu soğuk ürtikeri sorununun henüz kesin bir tedavi şekli yoktur. Bu tür bir sorunu olan kişilerin ani ısı değişikliklerine karşı çok dikkatli olmaları en doğru önlem olacaktır. Bu bağlamda aşırı soğuk havalarda yüz bölgesi bir atkı ile kapatılıp korunmalı, ellere eldiven ve ayaklara da yün çorap, bot ya da çizme gibi çok iyi koruyabilecek giysiler tercih edilmelidir. Aynı zamanda soğuk ürtikeri olan kişiler soğuk havalarda efor sarf etmelerini gerektiren durumlardan, çok yorucu olan işleri yapmaktan, özellikle de soğuk suya girmekten kaçınmalılar. Uzmanlar, soğuğa karşı duyarlı kişilerin aşırı soğuğa maruz kalacakları zaman önceden anti-histaminik ilaç almalarını önermekteler. Hatta cildi çok duyarlı olan kişilerin iklimi daha ılık olan yerlere taşınmaları tavsiye edilir.

Soğuk alerjisini önlemek adına soğuk havadan kaçınmak çok önemli olduğundan koruyucu kıyafetlerle vücudu korumak gerekir. Aynı zamanda soğuk ürtikeri olan kişiler herhangi bir alerji belirtisinde vakit kaybetmeden dermatoloji doktoruna gitmeliler. Eğer hastanın vücudunda alerjik reaksiyonlar varsa onları kontrol etmek için ilaç tedavisi uygulanması en doğru yaklaşımdır. Bunun yanında eller ve ayaklar için soğuk sıcak kontrast banyoları ile cilt sıcaklığındaki değişimlere karşı uyum sağlanabilir ve bu sayede soğuk alerjisi riski azaltılabilir. Tüm bu sıralanan önlem ve korumalara rağmen dirençli bir durum yaşanması söz konusu olduğunda ilaç tedavisi gerekecektir.

Soğuk ürtikeri tehlikeli olabilir!

Soğuk ürtikerinde vücut ısısının düşmesi ile bağışıklık sistemi bu duruma alerjik tepki vermektedir. Bu bağlamda soğuk esen rüzgar, soğuk yiyecekler, içecekler, soğuk suyla temas ile soğuğa maruz kalınan bölgelerde bu sorun ortaya çıkar. Soğuk havaya maruz kalınan deride alerjiye sebep olan antikorlar kanda açığa çıkar. Ardından kaşıntı, kızarıklık, karıncalanma, uyuşma, ağrı ve yanma gibi belirtilerle soğuk ürtikeri kendini gösterir. Bu sorun hapşırma, burun tıkanıklığı, astım gibi sorunlarla solunum yollarını da tetikleyebilir, çok şiddetli seyrettiği durumlarda mide ülseri, karın ağrısı ve kan basıncında düşme, şok, bayılma ve ölüm bile olabilir.