Dermatitis Artefacta
Dermatitis artefacta (DA), deri lezyonlarının bilinçsiz bir psikolojik veya duygusal ihtiyacı karşılamak için kendi kendine indüklediği , vücudun herhangi bir bölümünü içerebilecek birçok farklı şekilde ortaya çıkabilen psikodermatolojik bir bozukluktur. Kadınlarda, özellikle psiko-sosyal stresle karşı karşıya kaldığında Dermatitis artefactanın yaşandığı düşünülmektedir.
Dermatitis artefacta görülme sıklığı nedir?
Bu vakalarda genellikle hastalar kasıtlı olarak hasta rolünü üstlenmek için lezyonlar yaratırlar ve tipik olarak yaralanmaların da bir kısmından kendileri sorumludurlar. Dermatitis artefacta hastaları sıklıkla dürtüsel kişilik bozukluğuna sahiptir. Bu bozukluk kadınlarda erkeklerden daha sık görülürken, ergenlik ve genç yetişkinlik döneminde en yüksek sıklıkta görülmekle birlikte geniş ve değişken bir başlangıç yaşı aralığına (9-73 yaşlar arası gibi) sahiptir. Dermatoloji hastalarında görülme oranı ise yaklaşık yüzde 0.3’tür.
Dermatitis artefacta semptomları nelerdir?
Dermatitis artefacta vakalarında cilt lezyonları her zaman kendiliğinden oluşur ve morfoloji, yaralanma şekline bağlı olarak büyük ölçüde değişir. Bu bağlamda kesme, aşınma, yanma, kimyasal madde uygulama ve çeşitli ürünlerin enjekte edilmesi gibi geniş bir yelpaze söz konusudur. Normal deri ile çevrili keskin geometrik sınırlara sahip tuhaf lezyonlar Dermatitis artefactanın karakteristiğidir. Hasta için deri lezyonlarını üretmenin çeşitli yöntemleri vardır ve hastalar bu konuda son derece yaratıcıdır ve hastanın geçmişine, eğitimine bağlı olarak değişir. Bu lezyonlar tırnaklar, keskin veya künt nesneler, yanan sigaralar ve kostik kimyasallar dahil olmak üzere kimyasal araçlar gibi çeşitli mekanikler tarafından üretilebilir.
Dermatitis artefacta semptomları tekrarlayan ekskoriasyon, deride iltihap ve likenifikasyon oluşturur. Bunların sonucunda da ortaya çıkan tahriş ve kaşıntı, daha fazla kendi kendine travmaya ve kronik dermatite yol açar. Hastalar çoğu zaman bu lezyonların evrimini açıklayamazlar; hatta kimi zaman semptomlara ilgisizlik de görülür. Dermatitis artefacta vakalarında hastanın ilgi bekler özellikleri, obsesyonları, kompulsiyonları, depresyon ve psikotik bozukluklar gibi ciddi kişilik bozuklukları, basit anksiyete gibi geniş aralıktaki sorunları çok ciddi şekilde yaşamını etkiler.
Yukarıda sayıldığı üzere dermatitis artefacta semptomlarındaki bu çeşitlilik, hastalığı teşhis etmeyi özellikle zorlaştırmaktadır. Ani bir stresin tetiklediği hafif geçici vakalar dışında, prognoz kötüdür. Uzun süredir devam eden vakalarda altta yatan anksiyeteye, depresyon, duygusal yoksunluk, kararsız bir beden imgesi ya da borderline özellikleri olan bir kişilik bozukluğu da eşlik edebilir. Toplum içinde birçok kişi dikkat çekmek, başkalarıyla temas kurmak ve duygusal boşluklarını doldurmak için lezyonlarını kullanır.
Dermatitis artefacta tedavisi nasıl yapılır?
Bu hastalar, tıp doktorlarının tedavi yöntemleriyle karşı karşıya kaldıklarında, özellikle kendini yenilemeyle karşı gayet hassas ve tutucu olabilirler. Bu durum psikopatoloji ve dolayısıyla tedavi, her birinde farklı olduğundan nevrotik belirtilerden ve Munchausen sendromundan ayırt edilmelidir. Nörotik belirtileri olan hastalar genellikle obsesif kompulsif özellikleri olan depresyon veya anksiyeteye sahiptirler; Munchausen sendromu olanların sosyopatik bir kişiliği vardır, Dermatitis artefacta olan hastalar en sık olarak borderline kişilik bozukluğu tanısı alır.
Tedavide antipsikotikler de dahil olmak üzere psikotropik ilaçlar, bazı klinik durumlarda yardımcı olabilir, ancak tüm olgular için geçerli ve gerekli olduğu söylenemez. Pimozid, aripiprazol ve risperidon gibi antipsikotikler tercih edilen ilaçlardır ve aripiprazolun ayrıca antidepresan özelliklere sahip olması da avantajlıdır. Bazı durumlarda kendi kendine yardım grupları da dahil olmak üzere bu konuda uzmanlığa sahip topluluklara katılmak iyi gelebilir. Cilt lezyonlarının iyileşmesi için de dermatologdan yardım almak gerekir.