Aft Nedir, Neden Olur?

Aynı zamanda aftöz ülser olarak da adlandırılan aft yaraları, ağzınızdaki veya diş etlerinizdeki yumuşak dokularda gelişen küçük ve sığ lezyonlardır. Uçuktan farklı olarak bulaşıcı değildir. Ancak acı verici olabilir ve yemek yemeyi ve konuşmayı zorlaştırabilir. Çoğu aft yaraları bir ya da iki haftada kendi kendine iyileşir. Büyük, ağrılı yaraları veya iyileşmeyen bir yaraya sahipseniz dermatoloğunuza danışın.

Aft Belirtileri Nelerdir?

Çoğu aft yaralarının, beyaz veya sarı bir merkezi ve kırmızı bir renkte yuvarlak veya oval kenarları vardır. Ağzınızın iç kısmında veya dilinizin altında, yanaklarınızda veya dudaklarınızda, diş etlerinizde veya damaklarınızın yumuşak olan yerlerinde bulunur. Yaraların gerçekten de ortaya çıkmasından bir veya iki gün önce bir karıncalanma veya yanma hissi fark edebilirsiniz. Aft yaralarını minör, majör ve herpetiform olmak üzere üçe ayırabiliriz.

Küçük (Minör) Aftlar

Küçük aftlar en yaygın olanlarıdır:

• Genellikle küçüktür.
• Oval şekilli ve kırmızı kenarlıdır.
• Bir iki haftada yara izi bırakmadan iyileşir.

Büyük (Majör) Aftlar

Büyük aftlar daha seyrek görülür:

• Küçük aft yaralarından daha büyük ve daha derindir.
• Genellikle tanımlanabilen sınırlarla yuvarlaktır, ancak çok büyük olduğunda dağınık kenarları da olabilir.
• Son derece ağrılı olabilir ve yemek yemeyi tamamen zorlaştırabilir.
• İyileşmeniz altı hafta kadar sürebilir ve yoğun yara izi bırakabilir.

Herpetiform Aftlar

Herpetiform aft yaraları nadirdir

• Boyutu miniktir.
• Genellikle 10 ila 100 aft içeren kümeler halinde görülür, ancak büyük bir ülser olarak da birleşebilir.
• Düzensiz ve belirsiz kenarları vardır.
• Bir iki haftada yara izi kalmadan iyileşir.

Ne Zaman Doktora Görünmek Gerekir?

Eğer aşağıdaki durumları yaşıyorsanız doktorunuza danışın:

• Olağandışı büyük aft yaraları
• Tekrarlayan yaralar, iyileşmeden bir yenisinin çıkması ya da sık görülen salgınlar
• Kalıcı yaralar, iki hafta veya daha fazla sürer
• Kişisel bakım önlemleriyle kontrol edemediğiniz ağrı
• Aşırı yemek yeme veya içme zorluğu
• Aft yaralarıyla birlikte seyreden yüksek ateş
• Dişlerinizin yüzeyi keskinse veya yaraları tetikleyen diş cihazları kullanıyorsanız, hemen diş hekiminize görünün

Aft Neden Olur?

Araştırmacılar, çeşitli faktörlerin birleşmesi sonucu oluştuğundan şüphe duymasına rağmen, aft oluşumunun kesin nedeni açık değildir. Aft yaraları için olası tetikleyiciler şunlardır:

• Ağzınızda diş işlemlerinden, aşırı fırçalamadan, hafif bir aksamadan veya yanlışlıkla ısırmaktan kaynaklanan küçük bir yaralanma
• Sodyum lauril sülfat içeren diş macunları ve ağız çalkalama suları
• Özellikle çikolata, kahve, çilek, yumurta, kuruyemiş, peynir ve baharatlı veya asidik gıdalar için gıda duyarlılıkları
• B12 vitamini, çinko, folat (folik asit) veya demir eksikliği
• Ağzınızdaki belirli bakterilere karşı alerjik bir yanıt
• Helicobacter pylori, peptik ülsere neden olan aynı bakteriler
• Menstrüasyon sırasında hormonal dalgalanmalar
• Duygusal stres

Aft yaraları ayrıca aşağıdakiler gibi belirli durumlar ve hastalıklar nedeniyle de oluşabilir:

• Çölyak hastalığı, glütene duyarlılığın neden olduğu ciddi bir bağırsak bozukluğu (gluten, çoğu tahılda bulunan bir proteindir)
• Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak hastalıkları
• Behçet hastalığı, ağız dahil olmak üzere vücut boyunca iltihaplanmaya neden olan nadir bir hastalıktır.
• Virüsler ve bakteriler gibi patojenler yerine ağzınızdaki sağlıklı hücrelere saldıran bağışıklık sistemi (Bağışıklık sistemindeki bir yanlıştan kaynaklanır)
• Bağışıklık sistemini baskılayan HIV / AIDS

Uçuklardan farklı olarak, aft yaraları herpes virüs enfeksiyonları ile ilişkili değildir.

Risk Faktörleri Nelerdir?

Herkes aft yaraları geliştirebilir. Fakat gençler ve orta yaştakilerde daha sık görülür ve kadınlarda daha çok risk altındadır. Sıklıkla tekrarlayan aft olan kişilerde aileye bağlı gelişebilir. Bu, kalıtsallık veya belirli gıdalar veya alerjenler gibi çevresel ve paylaşılan bir faktöre bağlı olabilir.

Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Aft yaraları sıklıkla tekrar eder, ancak aşağıdaki ipuçlarını takip ederek sıklıklarını azaltabilirsiniz:

• Ne yediğinize dikkat edin: Ağzınızı tahriş eden yiyeceklerden uzak durmaya çalışın. Bunlar arasında kuruyemiş, cips, simit, belli baharatlar, tuzlu yiyecekler ve ananas, greyfurt ve portakal gibi asidik meyveler bulunabilir. Hassas veya alerjik olduğunuz herhangi bir gıdadan kaçının.
• Sağlıklı yiyecekler seçin: Besin ve vitamin eksikliklerinin önlenmesine yardımcı olmak için bol bol meyve, sebze ve tam tahıl yiyin.
• Ağız hijyeni için gereken adımları uygulayın: Yemeklerden sonra düzenli diş fırçalamak ve günde bir kez diş ipi kullanmak ağzınızı temiz tutabilir ve aft oluşumunu tetikleyebilecek gıdalardan arındırabilir. Hassas ağız dokularının tahrişini önlemek için yumuşak bir fırça kullanın ve sodyum lauril sülfat içeren diş macunu ve gargaralardan uzak durun.
• Ağzınızı koruyun: Diş teli veya başka bir diş cihazı kullanıyorsanız, diş hekiminize keskin kenarları örtmesi için ortodontik mumlar kullanıp kullanamayacağınız sorun.
• Stresi azaltın: Aft yaralarınız stresle ilişkili görünüyorsa, meditasyon ve yoga gibi stres azaltma tekniklerini öğrenin ve kullanın.